राज्यात पुढील दोन दिवस पावसाची शक्यता कायम; मराठवाडा आणि विदर्भात सरींची शक्यता, हवामान तज्ज्ञांचे सविस्तर विश्लेषण.
विशेष प्रतिनिधी, पुणे:
गेल्या आठवडाभरापासून अरबी समुद्रात घुटमळणाऱ्या कमी दाबाच्या प्रणालीने (डिप्रेशन) आपला मार्ग वारंवार का बदलला आणि ती इतके दिवस समुद्रात कशी टिकून राहिली, यामागील शास्त्रीय कारणे आता हवामान तज्ज्ञांनी स्पष्ट केली आहेत. एकीकडे बंगालच्या उपसागरातील चक्रीवादळाने सरळ मार्गक्रमण करत जमिनीवर धडक दिली, तर दुसरीकडे अरबी समुद्रातील ही प्रणाली आठवडाभरापासून समुद्रातच दिशाहीन प्रवास करत असल्याने नागरिकांमध्ये आणि अभ्यासकांमध्येही उत्सुकता निर्माण झाली होती.
सद्यस्थिती आणि गेल्या २४ तासांतील पाऊस
सध्या अरबी समुद्रातील कमी दाबाची प्रणाली गुजरातच्या किनारपट्टीकडे सरकत आहे, तर बंगालच्या उपसागरातून आलेली प्रणाली आता बिहारच्या परिसरात कमकुवत झाली आहे. या दोन्ही प्रणालींच्या प्रभावामुळे राज्यात बाष्पयुक्त वारे वाहत असून, गेल्या २४ तासांत कोकण, मध्य महाराष्ट्रासह विदर्भ आणि मराठवाड्याच्या काही भागांत हलक्या ते मध्यम सरींची नोंद झाली आहे. विशेषतः कोकण आणि मध्य महाराष्ट्राच्या काही भागांत पावसाची उपस्थिती जाणवली.
चक्रीवादळाच्या विचित्र प्रवासाचे शास्त्रीय विश्लेषण
१. प्रणाली इतके दिवस का टिकली?
चक्रीवादळे किंवा कमी दाबाच्या प्रणाली समुद्रातील उष्ण पाण्याच्या बाष्पातून ऊर्जा मिळवतात. जोपर्यंत त्या समुद्रावर असतात, तोपर्यंत त्यांना ऊर्जेचा पुरवठा होत राहतो. जमिनीवर आल्यानंतर (लँडफॉल) हा ऊर्जा स्रोत थांबतो आणि प्रणाली वेगाने कमकुवत होते. अरबी समुद्रातील ही प्रणाली जमिनीवर कुठेही न धडकता समुद्रातच फिरत राहिली. समुद्राचे तापमानही पोषक असल्याने तिला सतत ऊर्जा मिळत राहिली, ज्यामुळे ती तब्बल आठ दिवसांपेक्षा जास्त काळ टिकून राहिली.
२. वारंवार मार्ग का बदलला?
चक्रीवादळाची दिशा ठरवणारे ‘स्टिअरिंग विंड्स’ म्हणजेच दिशादर्शक वारे महत्त्वपूर्ण भूमिका बजावतात. हे वारे साधारणपणे जमिनीपासून दीड ते साडेपाच किलोमीटर उंचीवर वाहत असतात.
-
बंगालच्या उपसागरातील स्थिती: तेथे दिशादर्शक वारे अत्यंत प्रबळ आणि एका निश्चित दिशेने वाहत असल्याने चक्रीवादळाने सरळ मार्ग पकडला.
-
अरबी समुद्रातील स्थिती: याउलट, अरबी समुद्रातील प्रणालीच्या परिसरात दिशादर्शक वारे अत्यंत कमकुवत आणि वेगवेगळ्या दिशांनी वाहत होते. त्यामुळे या प्रणालीला कोणतीही एक निश्चित दिशा मिळाली नाही आणि ती भरकटल्यासारखी नागमोडी वळणे घेत राहिली.
राज्यासाठी पुढील दोन दिवसांचा सविस्तर हवामान अंदाज:
या प्रणालींच्या प्रभावामुळे राज्यात आणखी दोन दिवस पावसाळी वातावरण कायम राहण्याची शक्यता आहे.
-
१ नोव्हेंबर (शनिवार):
-
प्रभावित क्षेत्र: पश्चिम विदर्भातील अकोला, अमरावती, यवतमाळ आणि मराठवाड्यातील नांदेड, परभणी, बीड, धाराशिव, छत्रपती संभाजीनगर, जालना, जळगाव या जिल्ह्यांत विखुरलेल्या स्वरूपात मेघगर्जनेसह मध्यम ते जोरदार सरींची शक्यता आहे.
-
कोकण: दक्षिण कोकणातील रत्नागिरी आणि सिंधुदुर्ग जिल्ह्यांत पावसाचा जोर राहील. मुंबई, ठाणे, पालघर, रायगड येथे हलक्या सरींची शक्यता आहे.
-
मध्य महाराष्ट्र: पुणे, सातारा, सांगली, कोल्हापूर, सोलापूर, अहमदनगर आणि उत्तर महाराष्ट्रात तुरळक ठिकाणी हलक्या ते मध्यम सरी बरसतील.
-
कोरडे हवामान: पूर्व विदर्भातील नागपूर, भंडारा, गोंदिया, गडचिरोली, चंद्रपूर आणि वर्धा येथे हवामान प्रामुख्याने कोरडे राहील.
-
२ नोव्हेंबर (रविवार):
-
यलो अलर्ट: जालना आणि परभणी जिल्ह्यांत मेघगर्जनेसह पावसाची शक्यता असल्याने ‘यलो अलर्ट’ जारी करण्यात आला आहे.
-
इतर जिल्हे: हिंगोली, नांदेड, लातूर, धाराशिव, बीड, सोलापूर, अहमदनगर, छत्रपती संभाजीनगर, जळगाव, धुळे, नंदुरबार, नाशिक, पालघर आणि ठाणे या जिल्ह्यांत हलक्या पावसाची शक्यता आहे.
एकंदरीत, अरबी समुद्रातील प्रणाली जरी दूर जात असली तरी, तिच्यामुळे निर्माण झालेली बाष्पयुक्त हवा राज्यात आणखी दोन दिवस पावसासाठी पोषक वातावरण तयार करणार आहे. त्यामुळे नागरिकांनी, विशेषतः शेतकऱ्यांनी, हवामान विभागाच्या सूचनांकडे लक्ष ठेवावे, असे आवाहन करण्यात आले आहे.
