बैलजोडीच्या खर्चात पेरणी, कोळपणी, फवारणीसह सर्व कामे; मजुरी आणि इंधन खर्चात प्रचंड बचत.
विशेष प्रतिनिधी, बीड:
सततचा दुष्काळ, मजुरांची वाढती टंचाई आणि बैलजोडी सांभाळण्याचा प्रचंड खर्च, या तिहेरी संकटात सापडलेल्या अल्पभूधारक शेतकऱ्यांसाठी बीड जिल्ह्यातील एका तरुणाचा जुगाड वरदान ठरत आहे. बीड तालुक्यातील मौज गावचे रहिवासी बप्पासाहेब दादासहेब डावकर यांनी जुन्या मोटरसायकलपासून एक बहुपयोगी तीन चाकी मिनी ट्रॅक्टर विकसित केला आहे, ज्याला त्यांनी ‘नंदीराज’ असे समर्पक नाव दिले आहे.
‘दोन बैलांचे काम एकट्याने करणारा’ म्हणून या यंत्राला ‘नंदीराज’ म्हटले जाते. शेतकऱ्यांकडे असलेल्या जुन्या, वापरात नसलेल्या मोटरसायकलचे रूपांतर या मिनी ट्रॅक्टरमध्ये केले जाते, ज्यामुळे शेतकऱ्यांचा आंतरमशागतीचा खर्च मोठ्या प्रमाणात कमी झाला आहे.
एकाच यंत्रातून शेतीची सर्व कामे
या एकाच यंत्राच्या मदतीने पेरणी, वखरपाळी, कोळपणी, फवारणी अशी आंतरमशागतीची सर्व कामे सहज करता येतात. रोटाव्हेटर वगळता इतर सर्व शेतीची कामे हे यंत्र करते, असा दावा डावकर यांनी केला आहे. विशेष म्हणजे, या यंत्राला ५ क्विंटलपर्यंत वजन वाहून नेणारी ट्रॉलीदेखील जोडता येते.
खर्च कमी, फायदा जास्त
या ‘नंदीराज’ ट्रॅक्टरचे सर्वात मोठे वैशिष्ट्य म्हणजे त्याचा कमी खर्च आणि जास्त कार्यक्षमता. एका बैलजोडीच्या वार्षिक खर्चापेक्षा कमी किमतीत हे यंत्र तयार होते. तसेच, पेट्रोलचा खर्चही अत्यंत कमी आहे. पेरणी, पाळी किंवा कोळपणीसाठी एकरी फक्त एक लिटर पेट्रोल लागते, तर फवारणीसाठी केवळ अर्धा लिटर पेट्रोल पुरेसे होते. वजनाने हलके असल्याने ओल्या जमिनीतही ते सहज चालते आणि जमिनीचा तुडवा होत नाही. तीन चाके असल्याने बैलांएवढ्या कमी जागेत ते वळते, ज्यामुळे लहान शेतजमिनीसाठी हे अत्यंत उपयुक्त आहे.
‘नंदीराज’ ट्रॅक्टरची तांत्रिक रचना
डावकर यांनी या यंत्राची रचना अतिशय विचारपूर्वक केली आहे.
-
मोटारसायकलचे मागील चाक काढून त्याजागी ट्रॅक्टरच्या चाकांसारखी दोन चाके बसवली जातात.
-
गाडीला रिव्हर्स गिअर बॉक्स बसवण्यात आला आहे, ज्यामुळे ते पुढे-मागे सहज चालवता येते.
-
जुन्या वाहनाचे ‘डिफरेंशियल गिअर’ वापरल्याने वळणावर दोन्ही चाके वेगवेगळ्या गतीने फिरतात, ज्यामुळे संतुलन उत्तम राहते.
-
फवारणीसाठी मोटरसायकलच्या इंजिनला चेनद्वारे एचटीपी पंप जोडण्यात आला आहे, ज्यामुळे वेगळा खर्च येत नाही.
शेतकऱ्यांच्या गरजेनुसार या यंत्रात बदल करून दिले जातात. शेतकऱ्यांनी त्यांच्या पिकातील दोन ओळींमधील अंतर सांगितल्यास, त्यानुसार चाकांचे अंतर समायोजित करून दिले जाते. बुकिंग केल्यानंतर १५ ते २० दिवसांत हे यंत्र तयार करून दिले जाते, असे डावकर यांनी सांगितले.
संपर्क: इच्छुक शेतकरी बप्पासाहेब डावकर यांच्याशी ९८५२०२११११ या क्रमांकावर संपर्क साधू शकतात.
