ज्येष्ठ कृषी हवामानतज्ज्ञ डॉ. रामचंद्र साबळे यांचा अंदाज; ७ नोव्हेंबरनंतर थंडी वाढणार, मात्र ‘ला-निना’मुळे हवामान अस्थिर राहण्याची चिन्हे.
विशेष प्रतिनिधी, पुणे:
खरीप हंगामात हवामान बदलामुळे झालेल्या प्रचंड नुकसानीतून सावरत असलेल्या शेतकऱ्यांपुढे आता रब्बी हंगामातही मोठे संकट उभे राहण्याची शक्यता आहे. राज्यात पुढील पाच दिवस तुरळक पावसाची शक्यता असून, थंडीचे आगमन लांबणीवर पडले आहे. ७ नोव्हेंबरनंतर थंडी वाढण्यास सुरुवात होईल, मात्र ‘ला-निना’च्या प्रभावामुळे नोव्हेंबर महिन्यातही हवामान अस्थिर राहून पुन्हा पावसाची शक्यता नाकारता येत नाही, असा महत्त्वपूर्ण अंदाज ज्येष्ठ कृषी हवामानतज्ज्ञ डॉ. रामचंद्र साबळे यांनी वर्तवला आहे.
पुढील आठवड्याचे हवामान कसे असेल?
डॉ. साबळे यांच्या अंदाजानुसार, २ ते ६ नोव्हेंबर या पाच दिवसांच्या कालावधीत महाराष्ट्रावरील हवेचा दाब १०१० हेप्टापास्कलपर्यंत वाढेल. यामुळे पावसाचा जोर कमी होऊन बहुतांश काळ उघडीप राहील, मात्र काही भागांत हलक्या सरींची शक्यता कायम असेल. त्यानंतर ७ आणि ८ नोव्हेंबर रोजी हवेचा दाब आणखी वाढून १०१२ हेप्टापास्कलवर पोहोचेल, ज्यामुळे राज्यात थंडीची चाहूल लागायला सुरुवात होईल.
पावसाळी वातावरण कायम राहण्यामागे शास्त्रीय कारणे
राज्यातून मान्सून परतल्यानंतरही पावसाळी वातावरण कायम राहण्यामागे दोन प्रमुख जागतिक हवामानशास्त्रीय घटक कारणीभूत असल्याचे डॉ. साबळे यांनी स्पष्ट केले.
-
उबदार समुद्र: बंगालच्या उपसागराच्या पृष्ठभागाचे तापमान अजूनही ३० ते ३१ अंश सेल्सिअस, तर हिंदी महासागराचे तापमान २९ ते ३० अंश सेल्सिअस आहे. या उष्ण तापमानामुळे बाष्पीभवनाचा वेग वाढलेला असून, ढगनिर्मितीची प्रक्रिया सतत सुरू आहे. यामुळेच पावसासाठी पोषक वातावरण कायम आहे.
-
‘ला-निना’चा प्रभाव: प्रशांत महासागरात पेरू आणि इक्वेडोरजवळ समुद्राच्या पृष्ठभागाचे तापमान अनुक्रमे १४ आणि २४ अंश सेल्सिअसपर्यंत खाली आले आहे. ही स्थिती ‘ला-निना’ सक्रिय असल्याचे दर्शवते. ‘ला-निना’मुळे हवामानात अस्थिरता निर्माण होते आणि त्याचा परिणाम म्हणून नोव्हेंबर महिन्यातही हवामानात अचानक बदल होऊन पावसाची शक्यता नाकारता येत नाही.
रब्बी पिकांना धोका, शेतकऱ्यांनी काय काळजी घ्यावी?
यावर्षी हवामान बदलामुळे खरीप पिकांचे मोठे नुकसान झाले आहे. आता रब्बी हंगामावरही त्याचे सावट आहे. थंडीचा काळ, जो साधारणपणे नोव्हेंबर ते फेब्रुवारीपर्यंत असतो, त्यातही बदल अपेक्षित आहेत. डॉ. साबळे यांच्या मते, १५ नोव्हेंबर ते १५ जानेवारी या काळात अतिथंडीचा अनुभव येईल, तर इतर वेळी सकाळी थंडी आणि दुपारी उष्ण हवामान अशी स्थिती राहील. या बदलत्या हवामानामुळे पिकांवर रोग आणि किडींचा प्रादुर्भाव वाढू शकतो. त्यामुळे शेतकऱ्यांनी बदलत्या हवामानानुसार पीक व्यवस्थापनात बदल करणे अत्यंत आवश्यक ठरणार आहे.
एकंदरीत, खरीप हंगामातील नुकसानीनंतर आता रब्बी हंगामातही हवामान बदलाचे आव्हान शेतकऱ्यांपुढे उभे ठाकले आहे. त्यामुळे, हवामान अंदाजांवर बारीक लक्ष ठेवूनच पेरणी आणि पुढील शेतीचे नियोजन करण्याचा सल्ला तज्ज्ञांकडून दिला जात आहे.
